پایگاه تحلیلی «کانورسیشن» بررسی کرد؛ اعتماد سازی میان ایران و آمریکا باید از جانب ترامپ صورت بگیرد

استاد مطالعات خاورمیانه و آسیای مرکزی دانشگاه ملی استرالیا معتقد است که ایران و آمریکا نمی‌توانند بدون اجرای اقدامات مؤثر برای اعتمادسازی اولیه به توافق برسند و از آنجا که ترامپ فردی بود که در سال ۲۰۱۸ از برجام خارج شد، اکنون وظیفه اوست که این روند را دوباره آغاز کند.

به گزارش گروه سیاست خارجی ایرنا، «امین صیقل» استاد مطالعات خاورمیانه و آسیای مرکزی دانشگاه ملی استرالیا طی مطلبی در پایگاه تحلیلی «کانورسیشن» می نویسد: ایالات متحده و ایران بار دیگر در تقابل بر سر برنامه هسته‌ای ایران قرار گرفته‌اند.

دونالد ترامپ رئیس‌جمهور ایالات متحده در نامه‌ای از ایران خواست تا برای توافقی جدید مذاکره کند؛ توافقی که جایگزین توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵، موسوم به برنامه جامع اقدام مشترک شود؛ توافقی که بین ایران، ایالات متحده و پنج قدرت جهانی دیگر حاصل شده بود که ترامپ در دوره نخست ریاست‌جمهوری خود از این توافق خارج شد.

ترامپ در نامه‌اش به ایرانی‌ها ضرب‌الاجلی دوماهه داده و در روزهای اخیر نیز بمب‌افکن‌های B-۲ آمریکا و ناوهای جنگی این کشور برای نمایش قدرت به منطقه اعزام شده‌اند. در واکنش، تهران تنها با مذاکره غیرمستقیم موافقت کرده و گفت‌وگوی مستقیم را تا زمانی که سیاست «فشار حداکثری» از سوی واشنگتن اعمال می‌شود رد کرده است.

ترامپ اعلام کرده است که در صورتی که تهران همچنان به سمت توانمندی نظامی هسته‌ای پیش برود، آمریکا وارد وارد مراحل حساسی خواهد شد، اما مایک والتز، مشاور امنیت ملی ترامپ، پا را فراتر گذاشته و خواستار آن شده که ایران کل برنامه هسته‌ای خود را تعطیل کند.

رهبر ایران و فرماندهان نظامی‌ این کشور وعده داده‌اند که به هرگونه اقدام نظامی پاسخی سخت خواهند داد و تمام پایگاه‌های آمریکایی در منطقه را هدف خواهد گرفت.

فرانسه، یکی از بازیگران کلیدی در توافق ۲۰۱۵، این هفته اعلام کرد که شکست در دستیابی به توافقی جدید، درگیری نظامی را «تقریباً اجتناب‌ناپذیر» خواهد کرد. با این حال، نشانه‌ای مثبت به چشم می‌خورد، گزارش‌ها حاکی از آن‌اند که واشنگتن اکنون پیشنهاد ایران برای مذاکرات غیرمستقیم را به‌طور جدی در حال بررسی قرار داده و ترامپ نیز حالا این احتمال را مطرح کرده که ایران شاید واقعاً آماده گفت‌وگوی مستقیم باشد.

انتظار حصول نتیجه سریع آن هم برای راضی کردن رئیس‌جمهوری که صبر کمی دارد ساده‌لوحانه است به‌ویژه که ترامپ تحت فشار شدید دوست نزدیکش، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل قرار دارد. نتانیاهو مدت‌هاست که بر اقدام نظامی به‌عنوان بهترین راه برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای، حذف توانمندی‌های نظامی آن و کاهش حضور منطقه‌ای‌اش تأکید دارد.

نویسنده این نوشتار در ادامه ادعا می کند که پس از خروج ترامپ از برجام در سال ۲۰۱۸، تهران برنامه هسته‌ای خود را به‌طور چشمگیری گسترش داده است، اقدامی که اعتراض دیگر طرف‌های توافق یعنی بریتانیا، فرانسه، آلمان، روسیه و چین را برانگیخته است. ایران سانتریفیوژهای پیشرفته‌تری نصب کرده و غنی‌سازی اورانیوم را تا سطح ۶۰ درصد افزایش داده و اکنون ایران در آستانه هسته‌ای شدن قرار دارد.

عملیات نظامی شدید اسرائیل علیه متحدان ایران در غزه، لبنان و سوریه و همچنین تبادل مستقیم آتش میان ایران و اسرائیل، برخی از مقامات ایرانی را به این نتیجه رسانده که شاید دستیابی به سلاح هسته‌ای ضروری باشد. از طرف دیگر بی اعتمادی عمیقی از جانب ایران نسبت به ترامپ و به‌طور کلی به طبقه سیاسی آمریکا وجود دارد.

کمال خرازی، وزیر امور خارجه پیشین و مشاور ارشد رهبر ایران نیز ایالات متحده را به راه‌اندازی «جنگ روانی» متهم کرده است. عباس عراقچی، وزیر امور خارجه کنونی ایران هم اعلام کرده است که گفت‌وگوی مستقیم بی‌فایده خواهد بود، مگر اینکه واشنگتن سیاست فشار حداکثری را کنار بگذارد و این مساله شامل رفع تحریم‌ها نیز می‌شود.

با وجود این بی‌اعتمادی تاریخی نسبت به آمریکا، تهران پیشنهاد مذاکرات غیرمستقیم را به‌عنوان اقدامی مصلحت‌آمیز مطرح کرده است. اما خواسته‌های دو طرف همچنان بسیار با هم فاصله دارد: واشنگتن در پایین‌ترین سطح، خواهان آن است که ایران غنی‌سازی اورانیوم را برای همیشه در سطح ۳.۷٪ همان‌طور که در توافق ۲۰۱۵ پذیرفته بود محدود کند. همچنین، نظارت دقیق آمریکا و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بر برنامه هسته‌ای ایران را خواستار است.

تهران در مقابل، حداقل انتظار دارد که آمریکا دارایی‌های مسدودشده ایران را آزاد کند، همه تحریم‌ها را لغو کند و تضمین دهد که توافق هسته‌ای در آینده توسط دولت‌های بعدی آمریکا لغو نخواهد شد.

با این حال، هیچ‌کدام از طرفین نمی‌توانند بدون اجرای اقدامات مؤثر برای اعتمادسازی اولیه، این مطالبات را برآورده کنند و از آنجا که ترامپ فردی بود که در سال ۲۰۱۸ از برجام خارج شد، اکنون وظیفه اوست که این روند را دوباره آغاز کند.

ترامپ می‌تواند این کار را با به نتیجه رساندن موارد زیر انجام دهد:

۱- آزادسازی دارایی‌های مسدودشده ایران در آمریکا
۲- لغو برخی تحریم‌ها برای اینکه ایران بتواند کالاهای غیرنظامی از غرب خریداری کند، از جمله هواپیماهای مسافربری از شرکت‌های بوئینگ و ایرباس که پس از فروپاشی برجام، قراردادهایشان لغو شد
۳- کنار گذاشتن تهدید حمله نظامی چه از سوی آمریکا، اسرائیل یا هر دو.

با توجه به عمق خصومت و بی‌اعتمادی تاریخی بین دو طرف، احتمال دستیابی به توافقی جدید دور از دسترس‌تر به‌نظر می‌رسد، اما با در نظر گرفتن غیرقابل پیش‌بینی بودن ترامپ و چالش‌های پیش‌روی ایران، امکان حصول یک توافق، هرچند اندک، کاملاً منتفی نیست.

برچسب ها : فرانسه واشنگتن اسرائیل دونالد ترامپ چین سید عباس عراقچی خاورمیانه